Phương pháp não công (Brainstorming Method)
Do A. Osborn – người Mỹ đưa ra năm 1938 (cũng là tác giả của Danh sách các câu hỏi kiểm tra) nhằm mục đích thu được thật nhiều ý tưởng giải bài toán thông qua cách làm việc tập thể theo những quy tắc nhất định. (“não công” – tức là sử dụng não để công phá bài toán)
A.Osborn nhận thấy rằng có những người có khả năng phát nhiều ý tưởng hơn những người khác nhưng lại yếu về mặt phân tích, phê bình đánh giá và ngược lại. Nếu để hai loại người này làm việc với nhau thì họ sẽ “ngáng chân” nhau. Vì vậy, ông đề nghị tách quá trình suy nghĩ thành hai giai đoạn riêng rẽ: phát ý tưởng và đánh giá ý tưởng do hai nhóm người có những khả năng tương ứng thực hiện. Nhóm phát ý tưởng gồm những người có khả năng liên tưởng rộng, xa; trí tưởng tượng phong phú, có khả năng suy nghĩ trừu tượng, khái quát hoá cao… Nhóm thứ hai gồm các chuyên viên giỏi phân tích, phê bình, có nhiệm vụ đánh giá những ý tưởng thu được từ nhóm thứ nhất.
Những nguyên tắc chủ yếu của phương pháp não công:
1. Trong nhóm phát ý tưởng cần có những người thuộc các ngành nghề có chuyên môn khác nhau, thậm trí khá xa với lĩnh vực chuyên môn của bài toán. Những người hay nghi ngờ không được vào nhóm này. Trung bình nhóm có từ 4 đến 15 người. Trước buổi não công, những người trong nhóm cần có thời gian để tìm hiểu vấn đề.
2. Việc phát ý tưởng cần được tiến hành một cách tự do, thoải mái, hoàn toàn không có hạn chế nào về nội dung đưa ra.
Những người phát ý tưởng không cần phải chứng minh tính đúng đắn của các ý tưởng của mình, không cần biết về tính khả thi của chúng.
Những ý tưởng được phát ra cần được thoát khỏi mọi sự kiểm duyệt hay tự kiểm duyệt. Suy nghĩ theo tinh thần : “mọi cái đều có thể”.
3. Khi nhóm phát ý tưởng làm việc, tuyệt đối cấm mọi hình thức phê phán, chỉ trích dù bằng lời hay bằng những cử chỉ phi ngôn ngữ.
Cần tạo không khí thân thiện.
Khuyến khích mọi người trong nhóm tiếp tục phát triển ý tưởng của một người nào đó trong số họ đã đưa ra.
4. Vai trò của người lãnh đạo phát biểu bài toán bằng các khái niệm chung, đơn giản, rõ ràng và dễ hiểu, khuyến khích việc đưa ra những ý tưởng không quen thuộc, có thể đặt các câu hỏi gợi ý hoặc làm rõ để tránh thời gian chết (có thể dùng các câu hỏi trong Danh sách các câu hỏi kiểm tra.
5. Nhóm đánh giá các ý tưởng và ra quyết định gồm những người có chuyên môn liên quan đến lĩnh vực của bài toán.
Nhóm này cần chú ý đến tất cả các ý tưởng.
Cần trả lời câu hỏi Tại sao ý tưởng nào đó là tồi hay tốt và cho điểm ý tưởng theo thang 10.
Những ý tưởng có điểm đánh giá chênh lệch thì phải xem xét lại.
6. Nếu bài toán vẫn không giải được, cần tổ chức não công lần nữa, nhưng tốt nhất là với nhóm khác.
Hoa Lê (Biên soạn)
Nguồn: Bộ sách “Sáng tạo và đổi mới” của Phan Dũng, xuất bản bởi Nhà xuất bản Trẻ năm 2010, q.6