Ở nước ta, Mod đã xuất hiện từ rất lâu, nhưng do những quan niệm phong kiến và các điều kiện kinh tế - xã hội, chính trị, đạo đức quy định nên Mod không được phát triển và bị mờ nhạt trong nhiều năm. Ngày nay, với việc mở cửa cạnh tranh cả trong và ngoài nước, hàng hoá đa dạng và phong phú hơn, chất lượng tốt hơn; kiểu dáng-mẫu mã mới hơn, đẹp hơn, nhiều hơn, hợp với thị hiếu của người tiêu dùng hơn. Cùng với sự phát triển đó thì nhu cầu tiêu dùng của người Việt Nam cũng phát triển ngày càng phong phú và đa dạng, trong đó có nhu cầu tiêu dùng, nhu cầu làm đẹp và nhu cầu tự khẳng định mình. Tính đa dạng của các nhu cầu phụ thuộc vào các yếu tố như: lứa tuổi, giới tính, nghề nghiệp, thu nhập, thói quen, tập quán,…
Với những thay đổi cơ bản về các chính sách, đường lối, chính trị - xã hội, kinh tế, pháp luật,… cùng với sự phát triển mạnh mẽ của các nhu cầu thì cái ảo tưởng về sự thiếu đứng đắn của Mod cũng dần dần được xoá mờ, và Mod đang được phát triển mạnh mẽ, phổ biến hơn lúc nào hết ,đặc biệt là trong tầng lớp thanh niên trẻ. Chỉ tiếc là cho đến nay ở nước ta vấn đề Mod vẫn còn là một vấn đề mới mẻ mà chưa thực sự được các nhà nghiên cứu và các Viện nghiên cứu quan tâm một cách đúng mức, đầy đủ để giúp các bạn trẻ có được nhận thức một cách đúng đắn về Mod.
Có nhiều quan niệm khác nhau về Mod, nhưng theo quan điểm của chúng tôi, Mod được hiểu đơn giản như sau:
- Mod là cách thức sắp đặt hành vi của các phương diện thuộc lối sống được thừa nhận trong xã hội hay trong các nhóm xã hội nhất định. Trước khi Mod nhận được sự phản ánh bên ngoài và bố trí trực quan (nói năng, quần áo, tư thế, điệu bộ, các cử chỉ) của mình, Mod biểu hiện như là hình thức quy định sự tồn tại tâm hồn của con người. Nó phản ánh những trạng thái, thị hiếu và sở thích chiếm ưu thế trong một thời điểm nào đó và trong một nền văn hoá nhất định. Bản tính vật chất của Mod và những biểu hiện hành vi của nó chỉ thực hiện chức năng biểu hiện mà thôi. Chính biểu hiện này sinh ra ảo giác không đứng đắn của Mod. Tuy thế, những biểu hiện này lại là công cụ vật chất hoá lịch sử văn hoá của các nhóm xã hội và xã hội riêng biệt nói chung.
- Mod là cách thức điều chỉnh xã hội. Nó làm thay đổi kiểu hành vi có tính chất phổ biến theo chu kỳ;
- Mod là khuynh hướng của một nhóm người tiêu dùng ưa thích một loại hàng hoá nào đó thuộc sinh hoạt vật chất, có khi cả văn hoá tinh thần, nhằm thoả mãn những nhu cầu nhất định của bản thân;
- Mod cũng là một dạng thị hiếu tiêu dùng. Nó thể hiện ở sự yêu thích, khao khát, theo đuổi của người tiêu dùng đối với một số vấn đề gì đó của cuộc sống: ví dụ: mod quần áo, đầu tóc, dày dép, mũ, xe cộ, đồ trang sức,…
Mod được phát triển rõ nhất và đấy đủ nhất trong phạm vi bài trí bên ngoài của con người, trước hết là ở trang phục, đồ trang sức. Tuy nhiên, lĩnh vực tác động thiết thực nhất của Mod lại được mở rộng ra ở nghệ thuật, kiến trúc, hành vi ngôn ngữ,… Sự phát triển của Mod trong xã hội bị chế ước bởi những yếu tố như: cuộc cách mạng công nghiệp, sự phát triển giao lưu văn hoá, sự phát triển giao thông, thông tin liên lạc,…
Mod luôn hướng tới tính hiện đại. Tuy nhiên, nguồn gốc chính của cái mới được tạo ra trong Mod đều được hình thành từ truyền thống. Các phát minh khoa học và kỹ thuật, việc hình thành các nguyên liệu mới, sự sáng tạo nghệ thuật,… là những nguồn gốc khác của Mod.
Mod không cố định mà luôn luôn thay đổi. Sự thay đổi từ Mod này sang Mod khác diễn ra qua các giai đoạn như: thiết lập, lan rộng và suy thoái. Sự thay đổi của Mod được phản ánh trong sự thay đổi số lượng những người hâm mộ chúng. Những Mod được gọi là chết thường không bị biến mất hoàn toàn mà chúng có thể quay trở lại vào một thời điểm nào đó. Thường thì Mod chỉ tồn tại trong một khoảng thời gian ngắn, sau đó chúng sẽ bị lỗi thời và bị thay thế bởi một Mod mới. Cứ như vậy Mod thường xuyên được thay đổi.
Mod dễ dàng lan rộng từ một nhóm xã hội này sang một nhóm xã hội khác. Những định hướng giá trị khác nhau hoặc thậm chí những định hướng giá trị hoàn toàn trái ngược nhau thường ẩn nấp sau Mod này hay Mod khác. Việc sử dụng các cơ cấu của Mod có ý nghĩa rất quan trọng đối với các phương diện quản lý xã hội nói riêng, và đối với việc hình thành một cách có mục đích rõ ràng việc mở rộng các mặt hàng tiêu dùng trong nhân dân, đối với các chính sách văn hoá,… nói chung. Tuy nhiên, vai trò chỉ đạo trong việc điều chỉnh xã hội không phải là Mod mà là các chính sách kinh tế, chính trị - xã hội, đạo đức, pháp luật,… các chính sách đó xác định ý nghĩa biểu hiện của Mod trong các hệ thống xã hội khác nhau.
Trong xã hội chúng ta việc điều chỉnh cơ chế Mod cho phù hợp với các nhiệm vụ giáo dục đạo đức, giáo dục thẩm mỹ cho con người là rất cần thiết và quan trọng. Nó góp phần đáng kể vào việc làm tăng thêm “cái đẹp” cho con người Việt nam, nhưng vẫn phát huy được bản sắc văn hoá và truyền thống của dân tộc.
Mai Thanh Thế