Những trải nghiệm xúc cảm của học sinh trung học cơ sở trong quan hệ cha mẹ-con cũng có ảnh hưởng đáng kể đến sự phát triển của các em. Để tìm hiểu những trải nghiệm xúc cảm này, chúng tôi đã sử dụng một thang đánh giá gồm 15 trạng thái xúc cảm được phân thành 2 nhóm - tích cực và tiêu cực. Nhóm xúc cảm tích cực gồm 7 trạng thái và nhóm xúc cảm tiêu cực gồm 8 trạng thái. Mỗi trạng thái xúc cảm có 4 mức độ khác nhau: “rất thường xuyên”, “tương đối thường xuyên”, “thỉnh thoảng” và “không bao giờ” trải nghiệm để các em học sinh tự đánh giá các xúc cảm của mình từ quan hệ cha mẹ-con trong vòng 1 năm trở lại đây. Kết quả điều tra thực tiễn về trạng thái xúc cảm mà học sinh trung học cơ sở trải nghiệm trong quan hệ cha mẹ đối với mình như sau:
ĐTB thể hiện trạng thái xúc cảm tích cực của học sinh trung học cơ sở là 3,09. Điểm số này chứng tỏ rằng, nhìn chung trong quan hệ cha mẹ đối với mình, các em học sinh trung học cơ sở có được trạng thái xúc cảm tích cực ở mức độ cao. Trong số học sinh trung học cơ sở tham gia khảo sát, có 206 em chiếm 44,2% rất thường xuyên có trạng thái xúc cảm tích cực (3,5 ĐTB 4), 228 em chiếm 42,9% trải nghiệm xúc cảm như vậy ở mức tương đối thường xuyên (2,5 <= ĐTB < 3,5), 90 em chiếm 16,9% ở mức thỉnh thoảng (1,5 <= ĐTB < 2,5) và có 8 em chiếm 1,5% không bao giờ có trạng thái này (1 <= ĐTB < 1,5).
Với điểm số cao nhất, vui vẻ là biểu hiện mạnh nhất thể hiện trạng thái xúc cảm tích cực của học sinh trung học cơ sở (ĐTB = 3,28). Tiếp theo là các biểu hiện như thoải mái, được yêu thương (ĐTB là 3,23 và 3,17). Những biểu hiện tích cực mà học sinh trung học cơ sở ít trải nghiệm hơn cả là được tin tưởng và được cảm thông (ĐTB là 2,7 và 2,5).
Các em học sinh trung học cơ sở có ĐTB về trạng thái xúc cảm tiêu cực là 1,76. Điểm số này cho thấy, bên cạnh trạng thái xúc cảm tích cực, học sinh trung học cơ sở còn trải nghiệm những xúc cảm tiêu cực trong quan hệ cha mẹ-con nhưng với mức độ ít thường xuyên hơn rất nhiều. Điều này còn thể hiện rõ trong sự phân bố khách thể theo ĐTB mà các em đạt được khi đánh giá trạng thái xúc cảm của bản thân. Gần một nửa số học sinh trung học cơ sở tham gia khảo sát không bao giờ trải nghiệm xúc cảm tiêu cực (235 em chiếm 44,2%). Chỉ có 10 em chiếm 1,9% đạt ĐTB ở mức từ 1 đến dưới 1,5 điểm. Đây là những em rất thường xuyên trải nghiệm trạng thái này từ quan hệ của cha mẹ đối với mình.
Các biểu hiện trạng thái xúc cảm như ấm ức (ĐTB = 1,93), căng thẳng (ĐTB = 1,91), muốn phản đối (ĐTB = 1,88) là những biểu hiện trạng thái xúc cảm tiêu cực mà học sinh trung học cơ sở thường xuyên trải nghiệm hơn cả. Trong thang đánh giá các biểu hiện trạng thái xúc cảm tiêu cực, điểm số thấp thuộc về các biểu hiện như cô đơn (ĐTB = 1,59), khép mình (ĐTB = 1,58). Đây là những trạng thái xúc cảm mà học sinh trung học cơ sở ít trải nghiệm nhất trong quan hệ cha mẹ-con.
So sánh các nhóm khách thể khác nhau, chúng tôi không thấy có sự khác biệt về trạng thái xúc cảm tích cực hay tiêu cực nếu xét theo giới tính, khu vực, lớp. Điều đó có nghĩa là không phân biệt là học sinh nam hay học sinh nữ, đang học lớp 7, lớp 8 hay lớp 9, là học sinh nội thành hay ngoại thành Hà Nội, các em học sinh trung học cơ sở đều trải nghiệm trạng thái tích cực và tiêu cực như nhau trong quan hệ của cha mẹ đối với mình.
Song Hà – VTL