Nghiện rượu dưới 18 tuổi được tìm thấy là có tương quan mạnh với khó khăn trong học tập, hành vi nghiện hút ma tuý, bạo lực, thậm chí gây thương tích và tử vong. Điều đáng quan tâm là dự đoán xem ai sẽ phát triển các vấn đề nghiện rượu khi học trung học phổ thông. Dựa vào một nghiên cứu mới đây, sẽ được đăng vào tháng 12 tới của tạp chí Addictive Behaviors, chúng ta có thể bắt đầu tìm hiểu về các yếu tố này. Các kết quả cho thấy các yếu tố sinh học, hành vi và tính cách từ thời thơ ấu đều là những yếu tố dự đoán các vấn đề nghiện rượu và nhiều hành vi tiêu cực khác trong vòng 5 năm khi các em nhập học trường trung học phổ thông.
Những yếu tố liên quan đến hành vi nghiện rượu ở trẻ vị thành niên
Các yếu tố bao gồm hành vi uống rượu khi học lớp 5, dậy thì sớm (hơn 75% các em cùng lứa), cảm xúc tiêu cực (những trải nghiệm thường xuyên gây trạng thái căng thẳng), nôn nóng (mong muốn trải nghiệm cảm giác mạnh và hành động thiếu suy nghĩ khi bị căng thẳng).
- Các nghiên cứu trước cho thấy các tính cách, hành vi cũng như chu kỳ phát triển của trẻ đều có thể ảnh hưởng đến hành vi uống rượu vào những năm sau đó khi trẻ đã vào học cấp 3.
- Có lẽ yếu tố dễ thấy nhất chính là thói quen uống rượu hiện tại của trẻ. Những trẻ đã và đang uống rượu khi học tiểu học hoặc trung học cơ sở sẽ rất dễ tiếp tục uống rượu khi học trung học phổ thông.
- Một yếu tố khác là dậy thì sớm. Dậy thì thường có mối quan hệ với hành vi liều lĩnh. Cho nên trẻ dậy thì càng sớm thì sẽ có những hành vi liều lĩnh sớm, như là uống rượu.
- Yếu tố nôn nóng cũng có ảnh hưởng tới tính cách trẻ, là những mong muốn có được cảm giác mạnh dẫn tới hành vi nóng nẩy khi bị căng thẳng. Nôn nóng là một trong bốn yếu tố dẫn tới sự thiếu tự chủ bản thân.
- Các yếu tố khác dẫn tới thiếu tự chủ là sự thiếu tính toán (hành động thiếu suy nghĩ), thiếu kiên nhẫn (không tập trung làm việc/học bài), và đi tìm những trải nghiệm mới. Vậy lý do trẻ có hành vi liều lĩnh là gì? Có lẽ trẻ muốn tăng trạng thái tích cực hoặc né tránh cảm xúc tiêu cực. Dù việc hành động liễu lĩnh đôi khi lại giúp giảm sự căng thẳng, thường thì nó để lại hậu quả lâu dài. Nôn nóng còn có quan hệ với những hành vi tình dục không an toàn, nghiện thuốc sớm và tự gây thương tích.
Dự đoán hành vi uống rượu trong vòng 5 năm tới
Trong nghiên cứu của mình, Cole, Peterson & Smith (2018) tìm cách dự đoán trẻ nào sẽ phát triển hành vi uống rượu và những hành vi tiêu cực khác trong vòng 5 năm tới. Mẫu nghiên cứu ban đầu bao gồm 1889 em học sinh đến từ 23 trường. Các em học sinh được đánh giá ở 3 giai đoạn: lớp 5, lớp 6 và lớp 10. Cả hai giới tính là cân bằng trong mẫu nghiên cứu. Phần lớn các em là người Âu Mỹ (61%), các em còn lại là người Mỹ Phi (19%), Mỹ Latin (8%), và Á Mỹ (3%).
Trong mẫu nghiên cứu ban đầu, có 1.826 em học sinh tham gia đánh giá giai đoạn đầu. 63 em tham gia một năm sau (trong lần đánh giá thứ hai). Trong 4 năm sau, có khoảng 75% mẫu nghiên cứu (1417 em) tham gia lần đánh giá thứ ba. Không có sự khác biệt rõ rệt giữa các nhóm tham gia trong cả 3 giai đoạn và nhóm chỉ tham gia 1 hoặc 2 giai đoạn.
Các nhà nghiên cứu đánh giá nhiều yếu tố khác nhau dẫn đến vấn đề uống rượu. Các yếu tố bao gồm phát triển dậy thì, thói quen uống, cảm xúc, thiếu tự chủ và kỹ năng sống.
Có hai loại kỹ năng sống được quan sát. Kỹ năng kiểm soát cảm xúc là khả năng đối phố với sự căng thẳng, còn kỹ năng thực hiện hoạt động nói về sự cố gắng giải quyết vấn đề (tìm sự giúp đỡ,...).
Kết quả cho thấy những hành vi uống rượu ở trẻ học lớp 10 đã được dự đoán bởi hành vi uống rượu, dậy thì sớm, và độ tận tâm thấp ở nhóm trẻ lớp 5.
Kỹ năng kiểm soát cảm xúc được dự đoán bởi dậy thì, hành vi uống rượu, cảm xúc tiêu cực và nóng nẩy. Sự thiếu kỹ năng thực hiện hoạt động cũng được dự đoán bởi hành vi uống rượu, và nóng nẩy.
Hoàng Nhật (Theo Addictive Behaviors)
Tài liệu tham khảo
1. Cole, H. A., Peterson, S. J., & Smith, G. T. (2018). Elementary and middle school predictors of high school drinking problems and maladaptive coping. Addictive Behaviors, 87, 177-182
2. Predictors of Drinking Problems in High School Students, https://www.psychologytoday.com/intl/blog/finding-new-home/201811/predictors-drinking-problems-in-high-school-students, 30/11/2018