Bạn có thể đã biết việc hai bán cầu não của chúng ta thực hiện hai chức năng khác nhau. Bán cầu não trái điều chỉnh nửa bên phải cơ thể và ngược lại. Cũng như thế, với đa số chúng ta, bán cầu não trái “phụ trách” các chức năng liên quan đến ngôn ngữ; bán cầu não phải liên quan nhiều hơn đến các chức năng về không gian. Những người bị tổn thương bán cầu não trái thường mất khả năng liên quan đến nói. Nhiều người tin rằng mỗi bán cầu não có hệ thống và năng lực tâm lý của riêng nó từ nhận thức, học hỏi đến bày tỏ tình cảm v.v. Kiến thức này có thể nói đã trở nên rất phổ biến. Nhưng những kiến thức đó là kết quả của nhiều năm nghiên cứu nghiêm túc về chức năng chuyên biệt của hai bán cầu não.
Đi tiên phong trong lĩnh vực này là R.W. Sperry với những nghiên cứu ban đầu trên động vật. Ví dụ, ông đã tiến hành thí nghiệm phẫu thuật cắt phần liên kết giữa hai bán cầu não cũng như thay thế chức năng của đường truyền thị giác của mèo theo hướng mắt trái chỉ truyền kích thích thị giác tới bán cầu não trái và mắt phải chỉ truyền kích thích thị giác tới bán cầu não phải. Biểu hiện của mèo sau khi phẫu thuật hoàn toàn bình thường. Sau khi mắt bên phải đã hồi phục, mèo bắt đầu học tập các hành vi, kỹ năng trong vận động như đi qua một mê lộ.
Sperry đã tiến hành nhiều nghiên cứu liên quan trong suốt 30 năm và nhận giải Nobel cho công trình nghiên cứu về năng lực chuyên biệt của hai bán cầu não của mình.
Để hiểu sâu hơn về vấn đề này, chúng ta cần chú ý tới cơ sở giải phẫu của não. Hai bán cầu não của chúng ta liên hệ với nhau bởi thể chai (corpus callosum), một cấu trúc được tạo ra từ 200 triệu tế bào thần kinh. Nếu thể chai bị cắt, mối liên hệ giữa hai bán cầu não cũng sẽ bị gián đoạn và hai bán cầu não sẽ thực hiện chức năng độc lập nhau. Vì vậy, để nghiên cứu về hai bán cầu não một cách độc lập, các nhà nghiên cứu phải phẫu thuật thể chai của não.
Vậy nghiên cứu trên có thể được tiến hành ở người không? Câu trả lời tất nhiên là không bởi đạo đức nghiên cứu không cho phép làm như vậy. Tuy nhiên, đến những năm cuối của thập niên 50 của thế kỷ trước, lĩnh vực y khoa đã cho các nhà tâm lý học cơ hội vàng để nghiên cứu vấn đề này ở con người. Ở một số người bệnh, dù rất hiếm, bị chứng động kinh không thể kiểm soát, cơn động kinh của họ hầu như có thể loại trừ bằng việc cắt thể chai. Đến năm 1966, đã có 10 cuộc phẫu thuật và được Sperry và cộng sự tiến hành nghiên cứu tác động của nó tới nhận thức và kỹ năng trí tuệ.
(Còn nữa)
MVH
(Lược dịch từ cuốn “Forty studies that changed psychology”, Roger R.Hock, 1992).
MVH