(Tamly) –Trong phần 1 của bài “Một số yếu tố ảnh hưởng đến nhu cầu tham vấn tâm lý của cha mẹ có con tự kỉ”, bài viết đã đề cập tới một số yếu tố chủ quan cản trở nhu cầu này của cha mẹ. Trong phần 2 này, bài viết tiếp tục đề cập tới một số yếu tố khách quan cản trở nhu cầu tham vấn tâm lý của cha mẹ có con tự kỉ. Những yếu tố đó là 1/ Các giá trị văn hóa xã hội; 2/ Sự kì thị xã hội; 3/ Chất lượng về dịch vụ tham vấn tâm lý.
1. Các giá trị văn hóa xã hội
Các giá trị văn hóa xã hội có những sự ảnh hưởng nhất định đến nhu cầu tham vấn tâm lý của cha mẹ có con tự kỉ. Đặc biệt, con người châu Á thường có xu hướng cộng đồng rất cao. Các cá nhân cần tuân theo các giá trị đạo đức mang tính chất chuẩn mực xã hội. Việc gặp khó khăn về tâm lý bị coi như là một đường đi chệch với chuẩn mực được đặt ra, điều này khiến xã hội có những cái nhìn khác về những người đó. Các ảnh hưởng của giá trị văn hóa xã hội tới nhu cầu tham vẫn tâm lý của cha mẹ có con tự kỉ biểu hiện khá rõ nét, cụ thể:
- Thường không chủ động chia sẻ khó khăn khi chăm sóc trẻ tự kỉ với người khác
- E ngại, trốn tránh khi người khác hỏi về con mình
- Không tìm đến dịch vụ tham vấn vì sợ xã hội nghĩ gia đình nhà mình không bình thường mới cần trợ giúp tâm lý
- Rất ít khi tâm sự với người khác, ít có nhu cầu giao tiếp
2. Sự kì thị của xã hội
Thực ra, tự kỉ là một thể bệnh xuất hiện từ rất lâu, nhưng cho đến gần đây, xã hội mới thừa nhận nó là một dạng bệnh tâm lý nguy hiểm. Do vậy, rất nhiều người, đặc biệt là những người ở nông thôn, biết sơ hoặc không biết gì về tự kỉ, thậm chí có những người hiểu sai lệch về trẻ tự kỉ. Điều này khiến cho, không chỉ trẻ, mà những người thân, đặc biệt là cha mẹ chịu những sự kì thị nhất định của xã hội về việc nuôi dạy trẻ tự kỉ. Việc lo sợ trẻ bị kỳ thị, thậm chí cha mẹ cũng bị kỳ thị khiến cha mẹ cảm thấy mình bị cô độc trong việc chăm sóc trẻ. Trong một vài trường hợp như vậy, cha mẹ ngần ngại trong việc cho con trị liệu tâm lý, gây ảnh hưởng rất nhiều đến việc trẻ lớn lên. Các biểu hiện cụ thể về việc xa lánh, kì thị của xã hội đối với gia đình có trẻ tự kỉ bao gồm:
- Tẩy chay, xa lánh không chơi với trẻ tự kỉ
- Không cho gia đình có trẻ tự kỉ tham gia các hoạt động cộng đồng
- Các nhà xung quanh không chơi với gia đình có trẻ tự kỉ và cũng không cho con mình chơi với trẻ tự kỉ
- Bố mẹ các bạn khác không cho con mình học cùng lớp với trẻ tự kỉ
- Thầy cô ngại nói về trẻ tự kỉ, e ngại khi lớp mình có trẻ tự kỉ, thường xuyên phàn nàn với cha mẹ về các hành vi được coi là kì lạ của con
- Gán ghép một số những biệt danh phản cảm cho trẻ tự kỉ và cha mẹ trẻ
3. Chất lượng về dịch vụ tham vấn tâm lý.
Hiện nay, dịch vụ tham vấn tâm lý nhiều khi được thực hiện bởi các cán bộ không có chuyên môn sâu về tâm lý cũng như kiến thức về ngành y, đặc biệt là về trẻ tự kỉ, qui trình tham vấn tâm lý còn thiếu chuyên nghiệp, địa điểm ca tham vấn không phù hợp…. Những điều ấy khiến chất lượng dịch vụ tham vấn tâm lý bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Chất lượng của dịch vụ tham vấn tâm lý được đánh giá là không tốt, không phù hợp được biểu hiện như sau:
- Thời gian dành cho ca tham vấn chưa hợp lý
- Không gian cho ca tham vấn không phù hợp với tính chất công việc
- Cán bộ tham vấn chưa có hiểu biết rõ ràng về trẻ tự kỉ
- Kinh phí cho ca tham vấn còn cao
- Nội dung tham vấn chưa phù hợp, chưa thỏa mãn nhu cầu của thân chủ
- Nhà tham vấn chưa tuân thủ nguyên tắc đạo đức nghề
Những điều này ảnh hưởng rất tiêu cực đến nhu cầu tham vấn tâm lý của cha mẹ có con tự kỉ, là rào cản rất lớn để cha mẹ có thể tìm đến nhà tham vấn tâm lý khi gặp khó khăn.
Nguyễn Thị Thanh Huyền