Cách chăm sóc trẻ bướng bỉnh

Nuôi dạy trẻ có thể là một thách thức. Một vài trẻ rất bướng bỉnh và không vâng lời bất kể lúc nào, trong khi một số trẻ khác thì chỉ bướng bỉnh trong một số trường hợp.  

Hãy nhớ khi ứng phó với một trẻ bướng bỉnh, bạn nên nhận ra hành vi gây phiền nhiễu của trẻ chứ không phải là trẻ. Trẻ có thể có một nhu cầu chưa được đáp ứng và hành vi của chúng có thể là một nỗ lực để đáp ứng nhu cầu đó. Bạn có thể giúp bằng cách đưa trẻ đến một không gian an toàn để trẻ nói với bạn những gì chúng cần. Thực hiện các bước để tạo ranh giới, đối phó với cơn giận dữ, đối phó với hành vi xấu và củng cố hành vi tốt với trẻ, bạn sẽ nhận thấy trẻ sẽ trở nên ngoan ngoãn. Nếu bạn đang phải chăm sóc trẻ không phải con mình, thì bạn có thể thực hiện các bước này để dạy chúng cư xử mà không làm giảm uy quyền của cha mẹ trẻ.  

Bài “Cách chăm sóc trẻ bướng bỉnh” (How to take care of naughty kids) của Catherine Palomino (2019) bao gồm 5 phần: 1/ Thiết lập các cấu trúc; 2/ Đối phó với những cơn giận dữ; 3/ Đối phó những hành vi xấu; 4/ Củng cố hành vi tốt; 5/ Việc chăm sóc trẻ không phải là việc của riêng bạn. Trong phần này, xin giới thiệu với bạn đọc phần 1: Thiết lập các cấu trúc

1. Soạn thảo các quy tắc

Các quy tắc này cần được soạn thảo và đưa ra phù hợp với độ tuổi của trẻ. Những trẻ nhỏ tuổi sẽ cần những quy tắc đơn giản, trong khi trẻ lớn tuổi hơn có thể bắt đầu hiểu các quy tắc phức tạp hơn và có thể linh hoạt tùy thuộc vào tình huống. Danh sách nên ưu tiên những quy tắc dựa trên những hành vi bướng bỉnh mà trẻ đang thể hiện. Vì vậy, hãy thực hiện một số việc sau:

- Nếu trẻ trở nên hung dữ khi chúng không có được những gì chúng muốn, bạn nên soạn thảo một quy tắc khiến hành vi này bị nghiêm cấm.

- Danh sách này nên bao gồm những việc khác mà bạn mong đợi con bạn làm mỗi ngày, chẳng hạn như đánh răng, dọn giường, cất đồ chơi, v.v.

- Khuyến khích trẻ giúp bạn đưa ra các quy tắc, chẳng hạn như bằng cách đặt câu hỏi cho chúng về loại hành vi nào được chấp nhận. Ví dụ, bạn có thể hỏi trẻ: “Chúng ta nên làm những việc gì trước khi đi học nhỉ?”

- Hãy ngồi xuống và thảo luận về danh sách quy tắc này với trẻ để chúng biết về những gì được mong đợi ở chúng.

2. Gắn hậu quả cho mỗi quy tắc

Không chỉ bạn cần có một bộ quy tắc rõ ràng để trẻ hiểu và tuân theo, mà bạn cũng nên làm rõ những gì sẽ xảy ra khi một trong những quy tắc bị vi phạm. Nếu quy tắc ưu tiên cao hơn bị vi phạm (ví như: nếu trẻ đánh bạn), thì hậu quả sẽ nghiêm trọng hơn so với việc trẻ vi phạm các quy tắc ưu tiên thấp hơn (ví như: không dọn dẹp giường vào buổi sáng). Vì vậy, hãy thực hiện một số việc sau:

- Không bao giờ được đánh đòn trẻ. Điều này không chỉ làm hỏng mối quan hệ của bạn với trẻ mà còn có thể làm cho trẻ thấy rằng trẻ có thể có được những gì mình muốn bằng cách đánh những người nhỏ hơn, sức yếu hơn.

- Hãy chắc chắn để trao đổi về mỗi quy tắc cùng với hậu quả sẽ xảy ra nếu trẻ vi phạm quy tắc. Bằng cách này, trẻ hiểu những gì mong đợi.

- Đối với trẻ lớn hơn, bạn thậm chí có thể cùng trẻ trao đổi về hậu quả của việc vi phạm quy tắc và yêu cầu trẻ cung cấp thêm những hậu quả có thể xảy ra

3. Cung cấp cho trẻ những việc cần làm

Những trẻ cảm thấy nhàm chán sẽ tìm những cách để giải trí. Mặc dù trẻ không nhất thiết phải sử dụng trí tưởng tượng của mình khi nói về việc giải trí, nhưng nó cũng có thể khiến chúng hành động. Vì vậy, cần phải thực hiện một số việc sau:  

- Ví như, nếu trẻ ở nhà cả ngày, hãy cố gắng sắp xếp các hoạt động khác nhau dành cho trẻ. Trong khi bạn cần phải làm gì đó thì hãy đưa sách và bút cho trẻ tô màu.

- Dành thời gian chơi cùng với trẻ, yêu cầu trẻ giúp bạn làm bữa trưa…  

- Thật tốt khi cho trẻ một chút thời gian để chơi một mình, nhưng cũng rất quan trọng để dành thời gian chơi cùng trẻ và nuôi dưỡng mối quan hệ của bạn.

4. Có thời gian biểu

Ngoài việc giao cho trẻ ít nhiệm vụ,  bạn nên có một thói quen mà bạn gắn bó mỗi ngày, đặc biệt là nếu trẻ chưa đến tuổi đi học. Điều này sẽ giúp trẻ biết mong đợi điều gì và khi nào sẽ có. Điều này cũng làm giảm khả năng nhàm chán hoặc thất vọng của trẻ. Hãy thực hiện một số việc sau:

- Ví dụ, để trẻ ngủ trưa vào một giờ nhất định hàng ngày. Nếu trẻ ở tuổi đi học, hãy để trẻ thức dậy vào một thời điểm mỗi ngày, thậm chí là cuối tuần.

- Tạo một thói quen. Ví dụ, cho trẻ tắm mỗi ngày trước khi đi ngủ, điều này cũng sẽ báo hiệu cho chúng biết rằng đó là thời gian để thư giãn.

- Nếu bạn không thể làm điều gì đó theo thời gian biểu thì hãy đảm bảo dành thời gian thay thế cho hoạt động đó và cần giữ lời hứa để xây dựng lòng tin cho trẻ.

5. Xem xét độ tuổi của trẻ

Rõ ràng, khi trẻ lớn lên, bạn sẽ phải suy nghĩ lại các quy tắc và hậu quả gắn liền với những quy tắc ấy. Do đó, điều quan trọng cần nhớ là trẻ nhỏ đã giành chiến thắng có thể xử lý các quy tắc phức tạp với các tình huống dự phòng, trong khi trẻ lớn hơn có thể được kiểm soát và độc lập hơn một chút.

- Trẻ từ 0 đến 2 tuổi sẽ không thể hiểu được những quy tắc. Thay vào đó, nếu có những thứ bạn muốn trẻ tránh, tốt nhất là để những thứ đó ngoài tầm với. Nếu trẻ lấy/ cầm một cái gì đó, hãy nhẹ nhàng nhưng kiên quyết ngay nói: “Không được” và đánh lạc hướng trẻ bằng một hoạt động khác. Bạn nên kiên nhẫn chờ đợi với những phản ứng của trẻ trước việc ngăn cấm đó. Thời gian chờ dài hơn một vài phút sẽ không hiệu quả đối với trẻ ở độ tuổi trẻ này.

- Trẻ từ 3 đến 5 tuổi có thể hiểu được mối liên hệ giữa những gì trẻ đang làm và hậu quả xảy ra sau đó. Nếu trẻ cư xử không đúng mực, hãy giải thích những gì chúng đã làm sai và cảnh báo điều gì sẽ xảy ra nếu chúng làm lại. Nếu việc vi phạm đó vẫn lặp lại, cần nhắc nhở trẻ về những gì bạn đã nói và áp dụng hậu quả đối với trẻ.

- Trẻ từ 6 đến 8 tuổi, nên dành cho trẻ chờ từ 6-8 phút trong một không gian riêng để trẻ suy nghĩ. Đây là một cách tốt để tạo thành kỷ luật. Trong thời gian trẻ chờ nhất thiết không được bật ti vi hay máy tính khiến trẻ sao nhãng, ảnh hưởng đến sự suy nghĩ về những gì mà trẻ đã làm. Nếu trẻ nổi cơn thịnh nộ, hãy nói với chúng rằng chúng sẽ tiếp tục chờ để suy nghĩ và trở nên bình tĩnh.

- Khi trẻ từ 9 đến 12 tuổi, bạn có thể bắt đầu sử dụng các hình phạt tự nhiên. Ví dụ, nếu trẻ không hoàn thành bài tập về nhà trước khi ngủ, hãy để tự trẻ học và trải nghiệm được những gì sẽ xảy ra khi đến lớp mà chưa hoàn thành bài tập về nhà. Bắt đầu ở độ tuổi này, trẻ nên bắt đầu tự học và rút kinh nghiệm từ những gì xảy ra khi chúng không làm những gì được yêu cầu.

- Nếu trẻ là một thiếu niên, bạn sẽ cần phải thiết lập lại các quy tắc để chúng có thể thực hiện sự kiểm soát và độc lập của riêng mình. Nếu một quy tắc bị vi phạm, trẻ sẽ vẫn phải chịu hậu quả, nhưng điều quan trọng là bạn phải giải thích cho trẻ biết tại sao cần phải tuân thủ theo các quy tắc đó. Ví như, nếu trẻ về nhà vượt quá giờ giới nghiêm mà không gọi điện, hãy giải thích lý do tại sao điều đó làm bạn lo lắng. Đồng thời hãy chắc chắn hỏi trẻ những hậu quả có thể có nếu trẻ vi phạm, hoặc những gì tốt cho trẻ nếu trẻ thực hiện đúng quy tắc.  

------------------------

Nguồn tài liệu dịch:

Catherine Palomino (2019). How to Take Care of Naughty Kids. Truy xuất ngày 05/12/2019. Link: https://www.wikihow.com/Take-Care-of-Naughty-Kids

Thu Phạm (dịch)